เหรียญจากดินแดนอิสลาม: เมือหลักฐาน 'อับบาสิยะฮ์' ยืนยันร่องรอยชาวมุสลิมใน 'ทวารวดี' อู ่ทอง

เหรียญจากดินแดนอิสลามสําคัญเหล่านีจัดแสดง ณ ห้องบรรพชนคนอู่ทอง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติอู่ทอง เป็นเหรียญทองแดง ขนาดเล็กทีมีเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงประมาณ 1.9 เซนติเมตร นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าผลิตขึนในสมัย คอ ลีฟะฮ์อัล-มันซูร (Caliph al-Mansur) แห่งราชวงศ์อับบาสิยะฮ์ ซึงเป็นยุคทีรุ่งเรืองทีสุดของอาณาจักรอิสลาม (พ.ศ. 1297 – 1318) เหรียญดังกล่าวถูกพบในเมืองโบราณอู่ทองไม่น้อยกว่า 9 เหรียญ กําหนดอายุราวพุทธ ศตวรรษที 14 หรือประมาณ 1,200 ปี มาแล้ว ซึงเป็นช่วงเวลาคาบเกียวสมัยทวารวดีตอนปลาย

ลักษณะของเหรียญจากดินแดนอิสลาม: ความเรียบง่ายทีบ่งบอกศรัทธา

เหรียญนีมีรูปทรงกลมตามแบบฉบับเหรียญอาหรับในยุคแรก โดยเฉพาะอย่างยิง จะไม่มีรูปบุคคลใด ๆ ปรากฏอยู่บนเหรียญ มีเพียงการจารึกด้วยอักษรอาหรับ ซึงเป็นรูปแบบทีเริมในสมัยราชวงศ์อุมัยยะฮ์ (ก่อน หน้าอับบาสิยะฮ์) เนืองจากถือว่าเป็นการจารึกทีเกียวข้องกับหลักคําสอนทางศาสนาอิสลาม แม้จารึกบางส่วนจะลบเลือนไปบ้าง แต่จากการอ่านและแปลโดยผู ้เชียวชาญ ทําให้เราทราบเนือหาหลัก ๆ ที เป็นหลักศรัทธาของชาวมุสลิม ดังนี ด้านที 1 จารึกข้อความว่า "ไม่มีพระเจ้าอืนใดนอกจากอัลลอฮ์ ไม่มีภาคีใดเสมอพระองค์" ด้านที 2 จารึกข้อความว่า "มุฮัมมัดศาสนทูตของอัลลอฮ์"

อู่ทอง: จุดนัดพบของตะวันออกกลางและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

การมาถึงของเหรียญนีสะท้อนถึงบทบาทของพ่อค้าชาวอาหรับ-เปอร์เซีย ทีเดินทางไกลจากเมืองท่าสําคัญ ในอ่าวเปอร์เซียและทะเลแดง ผ่านมหาสมุทรอินเดีย เข้าสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และเดินทางต่อไปยัง ประเทศจีน และในสมัยทีเหรียญนีถูกผลิตขึน เมืองแบกแดด ได้ชือว่าเป็นเมืองศูนย์กลางการค้าสําคัญของ อาณาจักรอับบาสิยะฮ์ ซึงมีการติดต่อค้าขายทางทะเลกับดินแดนแถบนีอย่างกว้างขวาง

แม้ว่าเหรียญทีพบจะเป็นเพียงเหรียญทองแดง (Fals/Fils) ซึงใช้สําหรับการแลกเปลียนภายในประเทศและ เป็นหน่วยย่อยเท่านัน แต่การมาปรากฏตัวทีอู่ทองก็แสดงให้เห็นว่า เมืองนีมีความสําคัญในฐานะจุดแวะพัก หรือศูนย์กลางการค้า ทีจําเป็นสําหรับเครือข่ายการค้าขนาดใหญ่ของอาณาจักรอับบาสิยะฮ์

กล่าวได้ว่า เหรียญทองแดงเหรียญเล็ก ๆ นีไม่ได้เป็นเพียงวัตถุโบราณ แต่เป็นเสมือน "บันทึกเดินทาง" ที ยืนยันว่าผู้ คนในอู่ทองมีการติดต่อสัมพันธ์กับคนจากดินแดนตะวันออกกลางอย่างแท้จริงตังแต่สมัยทวารวดี

ทั้งนี้ เนืองจากเหรียญทีพบมีจํานวนไม่มากนัก จึงสันนิษฐานว่าเหรียญดังกล่าว อาจไม่ได้ใช้เป็นสือกลางการ แลกเปลียนหรือค้าขาย แต่อาจเป็นของทีระลึกหรือของทีนําติดตัวมากับพ่อค้าชาวตะวันออกกลาง ซึง เดินทางเข้ามาในพืนทีบริเวณเมืองโบราณอู่ทองในช่วงเวลาดังกล่าว และยังไม่มีหลักฐานทางศาสนสถานที เด่นชัดในช่วงเวลานัน จึงสันนิษฐานว่ากลุ่มชาวตะวันออกกลางเหล่านีอาจเข้ามาเพือการค้าขายเป็นหลัก แต่ ยังไม่ได้ตังรกรากถาวรหรือมีการเผยแผ่ศาสนาในวงกว้างจนเป็นทีปรากฎชัดเจน

---

ข้อมูลแหล่งอ้างอิง

1. กองบรรณาธิการศิลปากร. (ม.ป.ป.). เหรียญอาหรับสมัยราชวงศ์อับบาสิยะฮ์จากเมืองโบราณอู ่ทอง. วารสารศิลปากร. สืบค้นจาก https://www.finearts.go.th/performing/view/21689...

2. Thai PBS World. (2023, 13 กรกฎาคม). Rediscovering U Thong. Thai PBS World. สืบค้นจาก https://world.thaipbs.or.th/detail/rediscovering-u-thong/54502

3. Rahman, K. A. (2018). Abbasid Gold Coins at the Bangladesh National Museum: A Numismatic and Historical Analysis. International Journal of Research in Business and Social Science (IJRBS), 7(5), 18-28.

4. Srisuchat, T. & Viriyasitavaj, M. (2020). Arab-Islamic Coins in Thailand: Inscription Analysis and Dating. Damrong Journal of The Faculty of Archaeology Silpakorn University, 19(2), 55-70. สืบค้น จาก https://so01.tcithaijo.org/index.php/damrong/article/view/249531